Ngày nay, vi chất dinh dưỡng được coi là “nạn đói tiềm ẩn" đối với sức khỏe, gây ra nhiều vấn đề và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng đặc biệt là có thể dẫn đến tử vong, cho nên việc phát hiện kịp thời và bổ sung chúng một cách thích hợp là điều vô cùng quan trọng.
1. Vi chất dinh dưỡng là gì?
Vi chất dinh dưỡng, bao gồm các vitamin như A, B, C, D, E, K và các khoáng chất như sắt, kẽm, đồng, canxi, phốt pho, iốt và nhiều loại khác, đóng vai trò không thể thiếu đối với sự hoạt động của cơ thể. Mặc dù cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ, nhưng nếu thiếu hụt và không đủ bổ sung kịp thời các vi chất dinh dưỡng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển của trẻ nhỏ.
Vi chất dinh dưỡng tham gia vào hầu hết các quá trình trao đổi chất trong cơ thể chúng ta. Do đó, sự thiếu hụt của chúng có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, như còi xương , suy dinh dưỡng, thiếu máu, bệnh về mắt, bướu cổ, và nhiều tình trạng khác. Việc cân nhắc bổ sung đầy đủ các vi chất dinh dưỡng là quan trọng để đảm bảo cơ thể hoạt động mạnh mẽ và duy trì sức khỏe tốt suốt cuộc đời.
2. Tầm quan trọng của vi chất dinh dưỡng
Tất cả các vi chất dinh dưỡng đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và hoạt động của cơ thể. Việc đảm bảo tiêu thụ đủ lượng vitamin và khoáng chất khác nhau là yếu tố then chốt để đạt được tình trạng sức khỏe tối ưu và có thể giúp đề phòng nhiều bệnh tật. Các vi chất dinh dưỡng này tham gia hầu hết các quá trình trong cơ thể, tham gia vào quá trình phản ứng các bước trong quá trình sản xuất năng lượng, duy trì cấu trúc và chức năng của tế bào, và hỗ trợ hệ miễn dịch.
Ngoài vai trò cơ bản, một số vitamin và khoáng chất còn có khả năng hoạt động như chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương có liên quan đến nhiều bệnh lý, bao gồm Alzheimer, ung thư và bệnh tim. Các nghiên cứu đã đưa ra thông tin hữu ích về mối liên quan giữa việc cung cấp đủ vitamin A, C và E trong chế độ ăn uống và khả năng giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư và bệnh Alzheimer. Ví dụ, việc duy trì một chế độ ăn uống giàu vitamin A, C và E đã được kết nối với việc giảm nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer lên tới 24%, 17% và 12% tương ứng.
Các khoáng chất cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa bệnh tật. Nghiên cứu đã liên kết nồng độ thấp của selen trong máu với nguy cơ mắc bệnh tim cao hơn, và việc tăng nồng độ selen này có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim lên đến 24% khi nồng độ selen tăng 50%. Việc cung cấp đủ canxi trong chế độ ăn uống cũng đã được liên kết với việc giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim và các nguyên nhân khác.
3. Nên bổ sung vi chất dinh dưỡng như thế nào?
Bổ sung vi chất dinh dưỡng là yếu tố không thể thiếu trong quá trình phát triển của trẻ, không chỉ về sức khỏe cơ thể mà còn liên quan đến sự phát triển tinh thần. Các liều lượng vitamin và khoáng chất được khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng cho khẩu phần ăn hàng ngày thể hiện rõ sự cần thiết của chúng:
Trẻ dưới 6 tháng tuổi: 375 mcg vitamin A/ ngày, 300 mg canxi/ ngày, 90 mcg iốt/ ngày, 0.93 mg sắt/ ngày, 2.8 mg kẽm/ ngày, 36 mg magie/ ngày, 90 mg phospho/ ngày.
Trẻ từ 6 đến 11 tháng tuổi: 400 mcg vitamin A/ ngày, 400 mg canxi/ ngày, 90 mcg iốt/ ngày, 12.4 mg sắt/ngày, 4.1 mg kẽm/ ngày, 54 mg magie/ ngày, 275 mg phospho/ ngày.
Trẻ từ 1 – 3 tuổi: 400 mcg vitamin A/ ngày, 500 mg canxi/ ngày, 90 mcg iốt/ ngày, 7.7 mg sắt/ ngày, 4.1 mg kẽm/ ngày, 65 mg magie/ ngày, 460 mg phospho/ ngày.
Trẻ từ 4 – 6 tuổi: 450 mcg vitamin A/ ngày, 600 mg canxi/ ngày, 90mcg iốt/ ngày, 8.4mg sắt/ ngày, 5.1mg kẽm/ ngày, 76mg magiê/ ngày, 500mg phospho/ ngày.
Trẻ từ 7 – 9 tuổi: 500 mcg vitamin A/ ngày, 700 mg canxi/ ngày, 90 mcg iốt/ ngày, 11.9 mg sắt/ ngày, 5.6 mg kẽm/ngày, 100 mg magie/ ngày, 500 mg phospho/ ngày.
Phụ nữ trưởng thành: Cần bổ sung vi chất dinh dưỡng là 500 mcg vitamin A/ ngày, 1000 mg canxi/ ngày, 150 mcg iot/ ngày, 39.2 mg sắt/ ngày, 4.9 mg kẽm/ ngày, 205 mg magie/ ngày, 700 mg phospho/ ngày.
4. Nguồn cung cấp vi chất dinh dưỡng
Việc cung cấp và bổ sung vi chất dinh dưỡng cho cơ thể đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và phát triển cơ thể. Thông thường, có ba phương pháp để bổ sung vi chất dinh dưỡng tùy thuộc vào tình trạng dinh dưỡng của cơ thể:
Bổ sung ngắn hạn bằng chế phẩm bổ sung vi chất: Đây là phương pháp trực tiếp bổ sung vi chất dinh dưỡng thông qua việc sử dụng các sản phẩm tổng hợp chứa vitamin và khoáng chất, như viên vitamin A, viên sắt, hoặc dầu bổ sung iốt. Phương pháp này thường được áp dụng trong trường hợp thiếu hụt nghiêm trọng và diễn ra trong quần thể dân cư lớn.
Bổ sung trung hạn bằng thực phẩm được tăng cường vi chất: Bổ sung gián tiếp thông qua các thực phẩm đã được tăng cường vi chất dinh dưỡng, như việc bổ sung iot vào muối ăn, canxi vào bột mì, hoặc iốt vào nước mắm. Các loại thực phẩm này thường được sử dụng thường xuyên trong các bữa ăn hàng ngày và được áp dụng để dự phòng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng trên diện rộng do tính đơn giản và hiệu quả.
Bổ sung dài hạn bằng nguồn thực phẩm tự nhiên: Phương pháp này bao gồm việc bổ sung gián tiếp thông qua việc tăng cường vi chất dinh dưỡng trong khẩu phần ăn hàng ngày bằng cách sử dụng thực phẩm tự nhiên. Nguồn gốc vi chất dinh dưỡng có thể đến từ thực vật và động vật. Đối với nguồn gốc thực vật, có thể tìm thấy vitamin A trong cà rốt, cà chua, và nhiều loại rau xanh. Vitamin C có trong rau màu xanh đậm và quả cam. Sắt có trong các loại đậu và nấm. Kẽm có trong đậu nành và đậu xanh, và canxi có trong rau dền và mồng tơi. Iốt có trong các loại rau và cải thảo.
Nguồn gốc động vật bao gồm vitamin A từ thịt gia cầm và gan động vật, vitamin D từ dầu cá và lòng đỏ trứng, sắt từ thịt đỏ và gan động vật, kẽm từ hải sản và thịt đỏ, canxi từ hải sản và sản phẩm từ sữa, và iot từ hải sản và trứng gà.
Cải thiện dinh dưỡng thông qua việc tăng cường các thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng là cách dễ thực hiện và hiệu quả nhất để đảm bảo sức khỏe và phòng ngừa thiếu hụt vi chất dinh dưỡng trong thời gian dài.
Sự thiếu hụt vi chất dinh dưỡng có thể gây ra hiện tượng "suy dinh dưỡng" mà thường ít người chú ý đến. Cơ thể của chúng ta không thể tự sản xuất đủ lượng gần 30 loại vi chất dinh dưỡng quan trọng. Sự thiếu hụt vitamin và khoáng chất có thể gây ra nhiều tình trạng bệnh lý nguy hiểm như còi xương, thiếu máu, bướu cổ, suy dinh dưỡng, thấp còi, và các bệnh lý nguy cơ như bệnh tim, tiểu đường type 2, ung thư và loãng xương. Để đề phòng thiếu hụt vi chất dinh dưỡng, cách tốt nhất là duy trì một chế độ ăn uống đầy đủ, bao gồm nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, đậu và nguồn protein nạc, cùng với chất béo lành mạnh, thay vì dựa hoàn toàn vào viên uống bổ sung.
Vi chất dinh dưỡng tham gia vào hầu hết các quá trình trao đổi chất trong cơ thể chúng ta. Do đó, sự thiếu hụt của chúng có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe, như còi xương , suy dinh dưỡng, thiếu máu, bệnh về mắt, bướu cổ, và nhiều tình trạng khác.